مقالات

برق تک فاز به جریانی گفته می‌شود که متناوب (AC) بوده و مصارف غیر صنعتی دارد و بیشتر برای مصارف خانگی و روشنایی و شرکت‌های کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت برق تکفاز همین برقی است که در پریزهای منازل جریان دارد و جریان الکتریسیته را به‌طور متناوب و با فرکانس خاص به وسایل هدایت می‌کند. در ایران ولتاژ استاندارد 220 ولت در نظر گرفته شده و نکته اینجا است که در برق متناوب برخلاف برق مستقیم ولتاژ با قطع و وصل شدن روبرو خواهد شد.

تفاوت برق تک فاز با برق سه فاز

 برق سه فاز بیشتر در مصارف صنعتی کاربرد دارد و برای الکتروموتورها و دستگاه‌هایی که نیاز به تغذیه سه فاز دارند استفاده می‌شود. همان‌طور که از نام برق سه فاز مشخص است با سه عدد فاز روبه‌رو هستیم که توسط سه کنداکتور متفاوت به سیستم وارد می‌شوند. دقت داشته باشید که در برق سه فاز هر کدام از فازها 120 درجه نسبت به دیگری اختلاف دارند. پس به‌طورکلی می‌توان گفت برای برق منازل مسکونی و واحدهای اداری از برق تکفاز و برای کارگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی از برق سه فاز استفاده می‌کنند که مهمترین تفاوت و فرق برق سه فاز و تک فاز شمرده می شود؛ اما امروزه به دلیل وجود آسانسور و سایر مصرف‌های دیگر که نیاز به برق سه فاز دارند، از این برق در ساختمان‌های مسکونی نیز استفاده می‌شود. 

درایو آسانسور تک فاز 

درایو های آسانسور تک فاز از قیمت و کیفیت فنی مناسبی برخوردار هستند، بواسطه استفاده از درایو تکفاز می توان یک موتور الکتریکی (موتور آسانسور) را راه اندازی نمود. بنابراین ولتاژ ورودی اینگونه درایوها برق 220VAC و خروجی آنها 380VAC می باشد، دقیقاً حداکثر ولتاژ مورد نیاز برای راه اندازی اکثر موتورهای سه فازه موجود در بازار آسانسور.

همانطور که از طریق کار یک درایو مشخص می باشد، ولتاژ سینوسی با فرکانس ثابت 50Hz (هرتز) به ورودی درایو اعمال می شود و درایو وظیفه تبدیل آن به برق سه فاز با فرکانس مورد نیاز (فرکانس های مختلف) را بر عهده دارد.

تابلو فرمان آسانسور تک فاز

تابلو فرمان آسانسور تک فاز (Single phase control panel) مخصوص پروژه هایی است که امکان تامین برق سه فاز در آنها میسر نیست، تفاوت عمده تابلو فرمان تکفاز و تابلو فرمان سه فاز، در نوع اینورتر استفاده شده در آنها می باشد. همچنین الگوریتم های نرم افزاری که برای آسانسورهای تک فاز طراحی می شد به مدیریت مصرف انرژی در زمان های اوج مصرف برق کمک می کند.

همانطور که می دانید ولتاژ اکثر مصرف کننده های آسانسور اعم از:

• سیستم های کنترلی درب آسانسور
• سیستم های کنترلی روشنایی
• سیستم ترمز آسانسور
• و غیره

تکفاز می باشند و در اکثر مواقع تنها مصرف کننده سه فاز آسانسور، همان موتور آسانسور می باشد، بنابراین تمرکز اصلی طراحی تابلو فرمان تکفاز بروی همین موضوع می باشد. با اشاره به موضوع بالا می توان دریافت در صورتی که بتوان برق سه فاز مورد نیاز موتور را با ولتاژ و فرکانس تعیین شده بروی پلاک آن را تامین کرد، می توان براحتی آسانسور را تحت کنترل قرار داد. زیرا ولتاژ نامی مابقی مصرف کننده بصورت پیش فرض تکفاز می باشد.

اجزای تشکیل دهنده تابلو فرمان آسانسور تکفاز

• درایو کنترل دور موتور (با ورودی تکفاز 220VAC و خروجی سه فاز تا 380VAC)
• برد اصلی (کنترلر)
• کنتاکتورموتور
• کنتاکتور ترمز
• رله ها
• برد حفاظتی مجهز به Safety Relay
• منبع تغذیه سوئیچینگ برای تامین ولتاژ DC
• ترانس مدار ایمنی
• کلیدهای حفاظتی
• کنترل ولتاژ
• ترمینال های قدرت
• ترمینال های سیگنال
• شینه Earth
• روشنایی تابلو فرمان
• پریز

محدودیت های آسانسور تکفاز

• ظرفیت:

تمامی آسانسور تک فاز به علت عدم امکان تامین انرژی مورد نیاز دارای ظرفیت محدود در کابین هستند. معمولاً ظرفیت این نوع آسانسور، ماکزیمم تا 8 نفر می باشد.

• سرعت:
  1. آسانسور با موتور گیرلس:

ماکزیمم سرعت آسانسور مجهز به موتور گیرلس تا 1m/s می تواند تنظیم شود.

1. آسانسور با موتور گیربکسی:
2. ماکزیمم سرعت قابل ارائه با موتورهای گیربکسی مابین 6 الی 0.8 متر بر ثانیه می باشد.

• زنجیر جبران:

در آسانسورهایی که تعداد طبقات آن از 8 بیشتر می شود، باید زنجیر جبران برای آنها محاسبه و در نظر گرفته شود تا از وزن سیم بکسل ها کاسته شود.

برق تکفاز مناسب برای آسانسور

برق تک فاز مناسب برای آسانسور 32 آمپر می باشد. زیرا در صورتی که جریان دهی محدودتر از این باشد توان مناسب تامین نحواهد شد و موتور به سرعت نامی خود نخواهد رسید و در نهایت سرعت کابین کاهش پیدا خواهد کرد.

موتورهای مناسب برای آسانسور تک فاز

موتورهایی که برای آسانسور تکفاز در نظر گرفته می شود، هیچ تفاوتی با آسانسورهای دارای برق سه فاز ندارند. زیرا در نهایت ولتاژ ساخته شده در خروجی تابلو فرمان همان سه فاز 380VAC می باشد. تنها نکته ای که باید در طراحی آسانسور مد نظر قرار داد این است که سرعت این آسانسورها به علت محدودیت در تامین توان محدود خواهد بود و نهایتاً تا 1m/s قابلیت راه اندازی را دارند.

سیستم نجات اضطراری آسانسور تکفاز

مانند آسانسور های سه فازه، تامین انرژی برای انجام عملیات نجات اضطراری بر عهده UPS های تکفاز می باشد. با توجه به اینکه سرعت و مسافت در مد نجات اضطراری کمتر از حالت عادی می باشد، در نتیجه توان کمتری نیز مورد نیاز می باشد که می توان از طریق یک UPS تکفاز آنرا تامین کرد.

عملیات نجات اضطراری به دو روش انجام می شود:

• نجات اضطراری کلاسیک:

عملیات نجات اضطراری در تابلو فرمان تک فاز از طریق تست جهت و پیدا کردن جهتی که کمترین میزان جریان کشی موتور رخ می دهد.

• سیستم بدون وقفه یا non-stop:

در این سیستم قطع برق خللی در عملکرد عادی آسانسور ایجاد نمی کند. و در صورتی که برق تکفاز آسانسور در حین قطع شود، آسانسور به سرویس دهی خود تا چندین حرکت دیگر ادامه می دهد. توان UPS محاسبه شده برای این سیستم متناسب با طراحی آسانسور انجام می شود.