مقالات

چرا باید برای افزایش ایمنی با استانداردهای روز دنیا همگام باشیم؟

استانداردها معمولاً در بازه‌های زمانی چند ساله با توجه به فیدبک ها، نقاط ضعف و قوت در صنعت تغییر پیدا کرده‌اند و خواسته‌های جدید در آنها اضافه می گردد. استاندارد آسانسور نیز از این مقوله جدا نیست و آخرین نسخه‌ی استاندارد اروپایی آسانسور که هم اکنون در اروپا و کشور ترکیه و خیلی از کشورهای دیگر در حال اجرا است EN81-20 می‌باشد.

ما می خواهیم، خواسته ی جدید برای سیستم های کنترلی را به زبان ساده تشریح نماییم و از سازندگان محترم بخواهیم که قبل از اجرایی شدن این استاندارد که چند سالی ممکن است بطول بیانجامد جهت افزایش ایمنی مصرف کننده و راه اندازی آسانسور موارد را به سیستم‌‍ های کنترلی تولیدیشان اضافه کنند، تا ضمن افزایش ایمنی، با تکنولوژی روز همراه باشند.

در این مقاله موارد استاندارد جدید بیان خواهد شد. لازم به ذکر است که این موارد کل خواسته‌های استاندارد نیست و برخی از موارد به صورت نمونه انتخاب و سعی شده است به زبان ساده و کاربردی بیان گردد. برای درک بهتر مطالب و ساده سازی آنها مثال ها و دستورالعمل‌هایی نیز ذکر شده است که در متن استاندارد نمی‌باشد.

 

حفاظت در برابر برق گرفتگی در آسانسور

استاندارد EN81-20 (قسمت اول)

همانطور که می‌دانید در آسانسور از سطوح ولتاژی مختلفی برای کنترل اجزای آسانسور استفاده می‌شود، و همیشه یکی از چالش‌های پیش روی صنعت آسانسور وقوع برق گرفتگی نیروهای فنی آسانسور و یا استفاده کنندگان عادی از آسانسور می باشد، حداکثر ولتاژ بی خطر برای انسان در شرایط عادی در فرکانس 50 هرتز در برق متناوب 50 ولت می باشد، برای اینکه یک انسان دچار برق گرفتگی شود تنها عبور جریان 30 میلی آمپر از بدن کافیست تا شوک الکتریکی دردناک و از دست رفتن کنترل عضلات را تجربه کند و در این محدوده ی جریانی است که قفل عضلانی آغاز می شود، و امکان جدا کردن بدن از برق بصورت طبیعی امکان پذیر نمی باشد و امکان وقوع مرگ وجود دارد. راهکار جلوگیری از برق گرفتگی استفاده از کلیدهای محافظ جان تکفاز و سه فاز (Residual-Current device) می باشد.

در استاندارد EN81-1/2 استفاده از کلید محافظ جان الزامی نبود و تنها به بر چسب زنی بروی ترمینال هایی که دارای ولتاژ برابر و یا بیشتر از 50 ولت می باشند اکتفا شده است، اما این نقیصه در استاندارد EN81-20 اصلاح شده است و تولیدکنندگان ادوات الکتریکی آسانسور ملزم به استفاده از کلیدهای محافظ جان برای مدارهای کنترلی که ولتاژ آنها بیشتر از 50 ولت است، هستند. این مهم در بندهای استاندارد با نام حفاظت اضافه (5-10-1-2-3) آورده شده است.

 

پل زدن سری ایمنی درهای آسانسور برای عملیات تعمیر و نگهداری

استاندارد EN81-20 (قسمت دوم)

مگه میشه درهای آسانسور رو پل کرد؟؟!!!

به لطف استاندارد EN81-20 میشه، اما

برای عملیات تعمیر و نگهداری توسط ساز و کاری با نام BYPASS می توان درهای آسانسور را پل زد این کار برای جلوگیری از پل زدن درها بصورت دستی می باشد.

در ادامه برای آشنایی با این مبحث با ما همراه باشید:

یکی از اشتباهات رایج در صنعت آسانسور، در بخش تعمیر و نگهداری پل زدن مدار ایمنی در بخش های مختلف آن از جمله المان های Passive و یا Active بصورت غیر استاندارد می باشد، در استاندارد EN81-1/2 برای جلوگیری از پل زدن المان‌های ایمنی Passive بصورت غیر استاندارد تمهیدات خاصی اندیشده شده است که طی آن نیروی فنی آسانسور در شرایط خاص مجاز به پل زدن بخش هایی از سری ایمنی می باشد، که استفاده از پنل برقی اضطراری برای انجام عملیات نجات اضطراری و یا استفاده در مراحل تعمیر و نگهداری بسیاری از مشکلات و خطراتی که در خصوص این موضوع وجود داشت را برطرف کرد. اما در خصوص انجام عملیات تعمیر و نگهداری بروی بخش های Active مدار ایمنی یعنی درهای آسانسور تمهیداتی در نظر گرفته نشده است، و این موضوع چالش های فراوانی را بهمراه دارد.

تکنسین های تعمیر و نگهدار به علت فقدان آموزش های لازم و یا عدم بروز رسانی استاندارد آسانسور، به ناچار برای انجام عملیات تعمیر و نگهداری بروی درهای آسانسور اقدام به پل زدن کنتاکت های مدار ایمنی به روش غیر اصولی می نمایند و این کار بعضاً منجر به بروز سانحه می شود که بعضی از این سوانح به غیر از خسارات مادی، منجر به خسارات جانی جبران ناپذیری شده است.

نیروی سرویسکار برای به حرکت درآوردن آسانسور به جهت انجام عملیات تعمیر و نگهداری بروی درهای آسانسور اقدام به پل کردن کنتاکت های ایمنی از طریق روش های غیر اصولی و یا غیر استاندارد می نماید. نکته ی مهم این است که پس از انجام عملیات تعمیر و نگهداری، در صورتی که نیروی تعمیر کار پل مربوطه را به حالت اول باز نگرداند، کنتاکت درها پل باقی می مانند و این یعنی خطر در کمین نیروی سرویسکار و استفاده کنندگان عادی از آسانسور می باشد.

در استاندارد EN81-20 برای حل مشکلاتی که ذکر شد تمهدیداتی اندیشده شده است و پل زدن کنتاکت های درهای آسانسور را جهت انجام عملیات تعمیر و نگهداری بروی درهای آسانسور را طی شرایطی مجاز دانسته است، برای این کار استفاده از کلید BYPASS الزامی است و شرایط استفاده از آن را بیان کرده است. این شرایط به شرح زیر می باشند:

1. نمادکلید BYPASS در تابلو فرمان آسانسور و نقشه های فنی باید مطابق با شکل زیر باشد:
2. بروی کلید BYPASS و یا در نزدیکی آن باید کلمه ی “BYPASS” نوشته شده باشد.
3. کلیدBYPASS باید مجهز به روکش و یا درپوش ایمنی باشد تا از استفاده های بی مورد و ناخواسته جلوگیری شود.
4. کلیدBYPASS باید دارای چهار حالت باشد و فقط می تواند آیتم های زیر را پل بزند: (پل زدن همزمان درهای طبقه و درهای کابین مجاز نمی باشد)
5. حالت نرمال (هیچ کنتاکتی پل نمی شود)
6. کنتاکت در لولایی
7. کنتاکت در کابین
8. قفل در طبقه
9. کنتاکت هایی که در بالا ذکر شد و بایدBYPASS شوند، باید با نماد مخصوص بروی کلید مشخص شده باشند.
10. حرکت آسانسور پس از فعال شدنBYPASS باید فقط در حالت بازرسی و یا حالت برقی اضطراری امکانپذیر باشد.
11. لیمیت سوئیچ حد بسته در کابین باید فعال شده باشد. یعنی درب بسته شده باشد.
12. یک سیگنال شنیداری/دیداری باید در زیر کابین در زمان حرکت آسانسور فعال شود. شدت صدای سیگنال صوتی در فاصله یک متری زیر کابین، باید حداقل 55 دسیبل باشد.

 

الزامات کنترلی درهای بسته نشده و قفل نشده در موقعیت‌های Leveling و Re-leveling

استاندارد EN81-20 (قسمت سوم)

بطور کلی طبق استاندارد، باز کردن در آسانسور، در هنگام کار عادی آسانسور نباید امکانپذیر باشد، مگر آنکه آسانسور در حالت توقف کامل بوده و یا دوراندازی کرده و به سرعت Leveling رسیده باشد و در حال رسیدن به نقطه ی توقف در منطقه ی بازشو (Door Zone) همان در طبقه باشد. در شرایطی که ذکر شد درهای طبقه و درهای کابین طبق الزامات زیر می تواند باز شوند:

1. a)ماکزیمم فاصله ی مجاز برای باز کردن درهای طبقه و درهای کابین 20 میلی متر ازLevel طبقه می باشد.
2. b)پل زدن کنتاکت های ایمنی درهای طبقه و درهای کابین فقط در محدوده ی آهنربایLevel همان طبقه امکانپذیر می باشد. (Door Zone)
3. c)برای پل زدن باید از رله هایSafety استفاده گردد.
4. d)سرعتLeveling آسانسور نباید 8 متر بر ثانیه تجاوز کند.
5. e)در موقعیتRe-Leveling ، سرعت آسانسور نباید از 3 متر بر ثانیه تجاوز کند.

 

جلوگیری از افت فشار روغن در آسانسورهای هیدرولیک

استاندارد EN81-20 (قسمت چهارم)

با افت فشار روغن در آسانسورهای هیدرولیک خداحافظی کنید .

استاندارد EN81-20 برای آسانسورهای هیدرولیک یک حرکت قشنگ زده به اسم:

سیستم ضد خزش برقی

یا

Electrical anti creeping system

از اسمش مشخصه که حرکت‌های کنترل نشده رو در آسانسور هیدرولیک به حداقل می رسونه

در ادامه با ما همراه باشید تا در این باره بیشتر بدانید.

سیستم ضد خزش برقی در آسانسورهای هیدرولیک:

جهت جلوگیری از وقوع سقوط آزاد یا سرعت بیش از حد در جهت پایین در آسانسورهای هیدرولیک، استاندارد EN81-20 تمهید ضد خزش برقی را اجباری دانسته است که انجام آن باید توسط تابلوفرمان صورت پذیرد، این الزامات مطابق با آیتم‌های زیر هستند:

1. a)پساز گذشت 15 دقیقه از آخرین سفر(حرکت عادی)، کابین باید بصورت خودکار به پایین ترین طبقه (ایستگاه) اعزام شود. و پس از رسیدن به طبقه ی مورد نظر درهای آسانسور باز شوند. این مهم کمک شایانی می کند تا در صورتی که وسیله(های) ایمنی و یا تحریک کننده ها دچار نقص می باشند، از سقوط آزاد آسانسور جلوگیری بعمل آید.
2. b)همچنیندر آسانسورهای با در دستی (ساده یا نیمه اتومایتک)، یا درهایی که توسط استفاده کننده بسته می شوند، باید هشدار ” درها را ببندید” داخل کابین وجود داشته باشد.
3. c)بایدپلاکی در موتورخانه آسانسور نصب شود که جمله ی زیر بروی آن چاپ شده باشد:

* فقط در صورتی که کابین در پایین ترین ایستگاه است، خاموش شود.”

در صورتی که مراحل بالا با موفقیت انجام شد، می توان اطمینان حاصل کرد که وسیله های ایمنی عملکرد صحیح دارند و می توان جهت عملیات بازرسی وارد چاهک آسانسور شد.

 

همه ی ما درباره جعبه ی ریویزیون شنیده ام، و الزامات آنرا کم و بیش می دانیم، اما آیا چالش ها و نواقص استاندارد فعلی را می دانید؟

ما برای شما تمام الزامات استاندارد EN81-20 مربوط به وسیله بازرسی را بررسی و ساده سازی کرده ایم، در ادامه با ما همراه باشید.

 

الزامات وسیله بازرسی:

استاندارد EN81-20 (قسمت پنجم)

یکی از چالش ها در بحث ایمنی  برای انجام عملیات بازرسی آسانسور، وجود ابهامات و نواقصی می باشد که در استاندارد EN81-1/2 وجود دارد. برخی از این ابهامات به شرح زیر می باشد:

• محل هایی که می توان بصورت دائم وسیله ی کنترل بازرسی را نصب نمود.
• وسیله ی بازرسی شامل چه موارد باید باشد.
• الزامات عملکردی وسیله ی بازرسی چه چیزهایی می باشد.
• الزامات بازگشت به کارکرد عادی شامل چه مواردی می باشد.
• الزامات شستی های وسیله بازرسی
• اطلاعات و نام گذاری وسیله ی بازرسی

هر چند که الزامات بخش هایی از آیتم های بالا در استاندارد EN81-1/2 مشخص شده است، اما در استاندارد EN81-20 در خصوص آیتم های ذکر شده پاسخ های روشن و شفافی داده شده است که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

• محل های مجاز برای نصب دائم وسیله ی بازرسی:

1.  روی سقف کابین

در صورتی که وسیله بازرسی بروی سقف کابین قرار می گیرد، و کابین در بالاترین موقیعت خود قرار گیرد، روی سقف کابین باید حداقل یک سطح آزاد وجود داشته باشد، تا فضای جان پناه تامین شود. به جدول زیر دقت نمایید:

نوع	وضعیت	تصویر نگاشت	ابعاد افقی فضای جان پناه (m × m)	ارتفاع فضای جان پناه (m)
1	ایستاده		0.40 × 0.50	2.00
2	چمباتمه		0.50 × 0.70	1.00

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. در چاهک

باید بتوان وسیله ی بازرسی نصب شده را در محدوده ی 30 متر از یک جان پناه را فعال کرد.

3. داخل کابین

وسیله ی بازرسی داخل کابین باید فقط در دسترس افراد مجاز باشد، محل قرار گیری باید طوری باشد که امکان استفاده از آن و حرکت کابین از روی سقف کابین امکانپذیر نباشد.

 وسیله بازرسی:

1. این وسیله باید دو وضعیتی باشد تا از عملکرد ناخواسته جلوگیری شود.
2. شستی های جهت باید بصورت واضح جهت حرکت آسانسور را نشان دهند.
3. شستی RUN باید با شستی های جهت سری شود تا از عملکرد تصادفی جلوگیری شود.
4. کلید توقف اضطراری باید بروی این وسیله برای حالت های اضطراری وجود داشته باشد.

• الزامات عملکردی:

پس از قرار دادن آسانسور بروی حالت بازرسی باید شرایط زیر برآورده شود:

1. حرکت عادی آسانسور غیر فعال شود.
2. پنل برقی اضطراری که در موتورخانه آسانسور می باشد غیر فعال شود تا کاربر نتواند آسانسور را از موتورخانه حرکت دهد.
3. هم سطح سازی مجدد و یا Re-Leveling باید غیر فعال شود.
4. درهای آسانسور باید از حالت خودکار خارج و بصورت دائم بسته باشند.
5. سرعت آسانسور در حالت بازرسی نباید از 0.63 متر بر ثانیه تجاوز کند.
6. سرعت آسانسور در صورتی که فاصله ی عمودی ایستادن بالای کابین یا چاهک، 2 متر و یا کمتر باشد، نباید از 0.3 متر بر ثانیه تجاوز کند.
7. محدوده ی حرکتی آسانسور در حالت بازرسی نباید از بالاترین و پایین ترین طبقه فراتر رود.
8. حرکت آسانسور در حالت بازرسی باید به سری ایمنی آسانسور وابسته باشد و نقص هر کدام از آنها باید باعث توقف آسانسور شود.
9. در صورتی که آسانسور توسط وسیله های مختلفی بروی حالت بازرسی قرار گیرد باید حرکت آسانسور بلافاصله متوقف شده، و حرکت دادن آسانسور توسط هیچ کدام از این وسیله ها امکانپذیر نباشد، مگر آنکه شستی های هم جهت بروی آن ها بطور همزمان فعال شود.

• ورود به چاه آسانسور:

جهت افزایش اطمینان از اینکه تمامی وسیله های ایمنی بدرستی کار خودشان را انجام می دهند بهتر است که قبل از ورود به چاهک آسانسور جهت انجام امور بازرسی مراحل زیر را انجام دهیم:

1. زمانی که درب طبقه دسترسی به چاهک باز است، شستی طبقه ای را فعال نمایید، در این حالت پاسخ دهی به این شستی به علت عدم تکمیل مدار ایمنی نباید امکانپذیر باشد.
2. کلید استپ قارچی نزدیک به ورودی چاهک را فعال نمایید، سپس درب طبقه را ببندید و شستی احضار طبقه ای را فعال نمایید، در این حالت نیز پاسخ دهی به شستی به علت قطع مدار ایمنی نباید امکانپذیر باشد.

در صورتی که مراحل بالا با موفقیت انجام شد، می توان اطمینان حاصل کرد که وسیله های ایمنی عملکرد صحیح دارند و می توان جهت عملیات بازرسی وارد چاهک آسانسور شد.

• بازگشت آسانسور به حالت عادی(وضعیت های a و c):

در استاندارد جدید نیز برای بازگشت آسانسور به حالت عادی، فقط با تغییر وضعیت کلید بازرسی امکانپذیر می باشد.

• بازگشت آسانسور به حالت عادی در وضعیت b (بازرسی چاهک):

 لازم است که بدانیم در صورت وجود وسیله ی بازرسی داخل چاهک آسانسور، حتماً باید یک کلید Reset خارج از چاه آسانسور در نزدیکی در طبقه دسترسی به چاهک تعبیه شود، تا پس از خروج از چاهک آنرا فعال نماید. اما الزاماتی در خصوص بازگشت آسانسور به حالت عادی در صورتی که توسط وسیله ی بازرسی داخل چاهک انجام شده باشد وجود دارد که در زیر به آنها اشاره خواهیم داشت:

1. درهای طبقه ای که شخص تعمیر و نگهدار از طریق آن وارد چاهک شده است بسته شده باشد.
2. کلیه ی کلید های قارچی توقف اضطراری چاهک غیر فعال شده باشد.
3. شستی طبقه ای را فعال نمایید نباید پاسخ دهی به این شستی انجام شود.
4. کلید Reset که در خارج از چاه آسانسور نصب شده است باید فعال شود، تا اطمینان حاصل شود که شخص سرویسکار از چاهک آسانسور خارج شده است. سپس شستی طبقه ای را فعال نمایید، در این حالت باید به شستی طبقه پاسخ داده شود.
   • شستی های وسیله بازرسی:

طبق استاندارد EN81-20 شستی هایی که می توان برای وسیله بازرسی استفاده نمود، باید از زیر گروه های زیر باشد:

• AC-15 در مدار ایمنی AC
• DC-13 در مدار ایمنی DC

نکته ی مهمی که در خصوص انتخاب شستی ها، علاوه بر آیتم های بالا باید به آن توجه نمود، دوام چرخه کاری آنها می باشد که باید حداقل برابر با یک میلیون چرخه مکانیکی و الکتریکی با توجه به بار وارده باشد.

• الزامات اطلاعات و نام گذاری وسیله ی بازرسی:

الزامات خاصی در استاندارد جدید در خصوص اطلاعات وضعیتی و نشانه گذاری در نظر گرفته شده است، که این الزامات باید برای وسیله ی بازرسی رعایت شوند:

1. دو کلمه ی “بازرسی” و “عادی” باید در نزدیکی کلید بازرسی وجود داشته باشد.
2. رنگ بندی مطابق با جدول زیر:

کنترل	رنگ شستی	رنگ نماد	مرجع نماد	نماد
بالا	سفید	سیاه	IEC 60417-5022
پایین	سیاه	سفید	IEC 60417-5022
حرکت	آبی	سفید	IEC 60417-5023

 

لازم به ذکر است که شستی هشدار بروی وسیله بازرسی اختیاری می باشد. در صورت استفاده از آن باید از علامت زیر استفاده کرد.